Podstawowe pojęcia dotyczące usług w medycynie:

AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA:

Wszelkie świadczenia medyczne, jakie możemy uzyskać w poradniach specjalistycznych należą do grupy zwanej ambulatoryjnymi świadczeniami specjalistycznymi. Noszą one nazwę porad specjalistycznych. Nieodpłatne usługi dostępne są tylko w tych poradniach, na które Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł z placówką medyczną umowę. Pacjent ma prawo wyboru lekarza specjalisty spośród tylko tych poradni, które taką umowę posiadają. Należy pamiętać, że lekarz kierujący zobowiązany jest określić rodzaj poradni, do której nas kieruje np. reumatologicznej, onkologicznej, kardiologicznej. Sami zaś decydujemy, którą placówkę medyczną wybieramy. Nie istnieje pojęcie rejonizacji. Nie trzeba również być pacjentem POZ w placówce medycznej, którą wybraliśmy do leczenia specjalistycznego.

Rozróżnia się cztery typy porad specjalistycznych:

- Porada I typu - świadczenie obejmujące badanie podmiotowe i przedmiotowe lekarza specjalisty oraz inne świadczenia niezbędne w procesie diagnostyczno-terapeutycznym, w tym ordynację leków, zlecanie świadczeń diagnostycznych, leczniczych i pielęgnacyjnych, kierowanie na konsultacje, do szpitala lub na leczenie uzdrowiskowe, udzielanie pisemnej odpowiedzi lekarzom kierującym na konsultacje, wydawanie niezbędnych w procesie leczenia orzeczeń i opinii o stanie zdrowia pacjenta oraz wykonanie 1 lub 2 badań przypisanych do tego typu porady w katalogu świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych, których wykonanie lekarz specjalista uznał za niezbędne;

- Porada II typu - świadczenie obejmujące badanie podmiotowe i przedmiotowe lekarza specjalisty wykonanie 3 lub więcej badań z przypisanych do porady I typu w katalogu świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych lub badań przypisanych do porady II typu w katalogu świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych , których wykonanie lekarz specjalista uznał za niezbędne, wraz z leczeniem i udzieleniem wskazówek co do dalszego sposobu postępowania; ten typ porady uwzględnia także świadczenie obejmujące pierwszorazowe w danej poradni badanie podmiotowe i przedmiotowe lekarza specjalisty;

- Porada III typu - świadczenie obejmujące badanie podmiotowe i przedmiotowe lekarza specjalisty i wykonanie badań przypisanych do porady III typu określonych w katalogu świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych, lub zawartych w katalogu zakresów ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych współfinansowanych, których wykonanie lekarz specjalista uznał za niezbędne, wraz z leczeniem i udzieleniem wskazówek co do dalszego sposobu postępowania lub udzielenie świadczenia w warunkach domowych przez lekarza specjalistę;

- Porada IV typu (zabiegowo-diagnostyczna) - świadczenie obejmujące badanie podmiotowe i przedmiotowe lekarza specjalisty oraz świadczenie określone w katalogu porad zabiegowo-diagnostycznych, z wykonaniem - w przypadku wskazań medycznych - badań określonych w katalogu świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych.

Skierowanie nie jest potrzebne w wypadku, gdy pacjent chce się udać do:

• ginekologa i położnika,
• stomatologa,
• dermatologa,
• wenerologa,
• onkologa,
• okulisty,
• psychiatry,
• poradni dla osób chorych na gruźlicę,
• poradni dla osób zakażonych wirusem HIV,
• poradni dla osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychoaktywnych -             w zakresie lecznictwa odwykowego.

Ponadto skierowanie do specjalisty nie jest wymagane:

• gdy pacjent jest inwalidą wojennym;
• w sytuacjach: zagrożenia życia, porodu, zatruć, urazów, wypadków.

Skierowanie do poradni specjalistycznej wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, czyli lekarz POZ/lekarz rodzinny lub lekarz specjalista z poradni specjalistycznej albo szpitala, który ma kontrakt z NFZ. Może ono mieć dwojaki charakter: konsultacyjny, bądź z prośba o objęcie leczeniem stałym. Porada o charakterze konsultacyjnym ma miejsce wówczas, gdy specjalista wyda opinię o stanie zdrowia pacjenta oraz wskaże dalszy tok leczenia na podstawie wykonanych badań diagnostycznych. W tym wypadku skierowanie jest wystawiane jednorazowo, a pacjent wraca na leczenie do lekarza kierującego. Natomiast jeśli lekarz specjalista w czasie wizyty uzna, że pacjent wymaga opieki specjalistycznej - pisemnie informuje lekarza kierującego o objęciu stałym leczeniem pacjenta bez określenia liczby porad. Oznacza to, że podczas pierwszej wizyty specjalista decyduje o tym, czy wystarczy jednorazowa konsultacja, czy też konieczne jest przejęcie leczenia. Od momentu, gdy lekarz specjalista przejmuje leczenie, to on kieruje i finansuje potrzebne badania diagnostyczne, które są niezbędne w przebiegu dalszego leczenia. Lekarz specjalista nie odsyła pacjenta w celu wykonania badań do lekarza POZ/rodzinnego. Rolę skierowania pełni również karta informacyjna z leczenia szpitalnego lub karta informacyjna z izby przyjęć, szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR), zawierająca adnotację co do rodzaju poradni specjalistycznej, do jakiej kieruje się pacjenta.